FELÇ TEDAVİSİ

FELÇ,İnme (hemipleji, kısmi felç) beyin damarlarının tıkanması veya kanaması sonrası, beynin bir yarısının kanlanmasının bozulmasıyla, olayın karşı yarısında gelişen istemli hareket kaybı, duyu kusuru ve diğer nörolojik bulgular ile seyreden bir klinik tablodur. Lezyonun yeri ve yaygınlığına göre klinik tablo değişir. Rehabilitasyon akut bakım, yeniden aktivasyon kazanma ve yeniden uyum sağlamayı içeren tıbbi tedavinin bütünüdür. Rehabilitasyon ne kadar erken başlanırsa o kadar yüzgüldürücü sonuçlar alınır ve oluşabilecek komplikasyonlar önlenmiş olur.
Hemipleji rehabilitasyonunun amaçları:
Oluşabilecek komplikasyonları (yan etkileri) önleme yada en aza indirme
Duyusal ve algısal kaybı kompanse etme
Kaybolmuş istemli hareket kabiliyetini yeniden kazanma
Çevresel uyumu sağlama
Yaşam kalitesini yükseltme
Erken dönemde yatak seçimi, uygun yatak pozisyonları yatak yaralarının ve hareketsiz kalmaya bağlı gelişen eklem kireçlenmesini (kontraktür) önlemede açısından önemlidir. Pasif eklem hareketi, aktif yardımlı eklem hareketi, aktif eklem hareketi, güçlendirme egzersiz, postür(duruş) ve denge egzersizi, ayakta durma ve yürüme egzersizleri hastanın klinik durumuna göre reçete edilir. Gerekli durumda yardımcı cihazlamalar ile rehabilitasyon hızlandırılabilir. Klinik takipte hastada gelişebilecek diğer hastalıklar değerlendirilerek bunlarda tedavi edilir.

Hemiplejik hastalarda bu hastalığa bağlı gelişebilecek diğer hastalıklar:
Omuz subluksasyonu(çıkığı): hemiplejik hastalarda en sık görülen komplikasyondur., ciddi çıkıklarda tendon yırtıklarıda eşlik edebilir. Genelde erken dönemde kasların zayıflığına bağlı ve hastayı kaldırırken yada pozisyon verirken fazla çekiştirmeler sonrasında olur. Erken dönemde önlem alınmalıdır. Omuz askısı kullanılabilir, yatakta ve otururken omuz pozisyonlaması yapılmalıdır. Ağrı olursa fizik tedavi uygulanabilir.
Omuz tendonlarında yırtık: travma, sıkışma yada bu bölgenin kanlanmasının azalmasına bağlı olabilir. Yırtık kimsi yada tam olabilir.genelde fazla ağrılı olur ve fizik tedavi gerekebilir.
Omuz-el sendromu:nedeni tam olarak bilinmeyen bir sendrom olup hemiplejik hastaların %10-25 inde gelişir. Klasik bulguları, ağrı, tutukluk, cilt duyarlığında artma, kızarıklık gibi bulgulardır. Erken dönemde yanıcı ağrı, ileri şişlik(ödem), ciltte kızarıklık,sıcaklık olur, ileri dönemde ödem sertleşir, kaslarda atrofi(zayıflama) ve parmak eklemlerinde kontraktür( kireçlenme) gelişir.Fizik tedavi ve medikal tedavi erken dönemde başlanmalıdır.

Derin ven trombozu ve akciğer emboli:derin ven trombozu hemiplejik hastaların %30'unda gelişir, genelde etkilenen bacakta olur fakat her iki bacaktada gelişebilir. Derin ven trombozu damar içerinde pıhtılaşma olmasıdır, hareketsizliğe bağlı gelişir. Etkilenen tarafta bacakta şişlik, kızarıklık, ağrı olur. Mutlaka kan sulandırıcı ilaç başlanmalı ve bu dönemde bu bacak dinlenmeye alınmalıdır. Bacaktaki pıhtının kopup dolaşıma karışmasıyla akciğeri besleyen damarın tıkanmasına akciğer embolisi denir ve daha ciddi problemlere neden olur.

Heteretofik ossifikasyon: eklem çevresinde yeni kemik oluşumu ile giden, ağrı ve ileri eklem hareket kısıtlılığına neden olan durumdur.rehabilitasyon erken başlanmalı, germe egzersizleri ve gerekirse ilaç tedavisi başlanmalıdır. İdrar yolu problemleri: nörolojik olarak idrar kesesi kaslarının fazla gevşek yada fazla kasılmasına bağlı idrar tutamama, idrar yapamama yada sık enfeksiyon gibi durumlar gelişebilir. İdrar kesesinin ürodinamik incelemesinin yapılması ve gerekirse uygun ilaç verilmesi gerekmektedir

Barsak sistemi bozuklukları:hareketsizliğe bağlı sık olarak kabızlık gelişebilir. Kabızlık etkilenen kol ve bacaktaki kasılmaları arttırarak rehabilitasyon programını etkileyebilen bir durumdur, bu açıdan uygun diyet, gerekirse ilaç tedavisi başlanmalıdır.

Depresyon:hastanın fiziksel yetersizliği, iletişim bozukluğu gibi nedenler depresyona neden olabileceği gibi bu basit bir ruhsal bozukluk olarak algılanmamalıdır. Beyinde gelişen lezyona bağlı olarak bazı hormonların salınım bozukluklarına bağlıda gelişebilir. Rehabilitasyonu etkileyen bir durumdur çünkü tedavide hastanın istekli olması ve uyumu çok önemlidir.

Spastizite: nörolojik refleks reaksiyonla oluşan kas sertliğidir. Belli düzeye kadar rehabilitasyon için istenen bir durumken, ileri durumda rehabilitasyonu kötü etkileyebilir. Egzersiz, gerekirse ilaç tedavisi, daha ileri düzeyde botox enjeksiyonu gerektirebilir. Basıç yaraları:uzun süreli ya

pmaya bağlı, gerilme, sürtünme basınç nedeniyle cilt altında dokuların dolaşım bozukluğuyla oluşan bu dokuların nekrozu(ölmesine )bağlı gelişen yatak yaralarıdır. Oluşması önlenebilen bir durum olduğu için hasta yakınlarının eğitimi önemlidir. İleri dönemde cerrahi müdahale gerektiren yaraya dönüşebilir.

Hastanızın ilk 9 aydaki gelişme süreci ileriye dönük bir fikir verir. İnme geçiren hastalar bazı beyin fonksiyonlarını kaybeder. Tıpkı bir bebek gibi yürümeyi, kollarını hareket ettirmeyi yeniden öğrenme durumundadırlar. Bu yeniden öğrenme sürecinde profesyonel bir destek ile rehabilitasyon uygulanmaz ise yanlışi hareket şekilleri gelişir, örneğin hasta yürüse bile çok bozuk bir şekilde aksayarak yürür. Egzersizler bu hastalar da yaşamın birer parçası olmak zorundadır. Yaşam boyu hastanede geçirilemeyeceğine göre evde bakım ve terapiler konusunda da eğitim alınmalı ve evde egzersizler uygulanmaldır. Ancak hastalık süresince en az bir dönem rehabilitasyon merkezinde tedavisi uygun olur. Hastalık süresince ortaya çıkma olasılığı olan bazı ek sorunları önlemesi, hastaya uygulanacak egzersiz yöntemlerinin belirlenmesi, gerektiğinde bazı fizik tedavi cihazlarının kullanılması, ihtiyacı varsa ortopedik ayakkabı ve destek cihazlarının hastaya verilmesi ve aile eğitimi gibi konular için rehabilitasyon merkezindeki tedavi önem taşır. Ancak hastanın iyileşme potansiyeli ve şu andaki hastalığın evresi tedaviden yararlanma miktarını belirler.